Jesienny wykład prawniczy - projekt pisowskiego rządu o stalinowskim kwaterunku

Najem mieszkań - niebezpieczny , stalinowski projekt pisowskiego rządu. §§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§ Rzeczpospolita Prawo co dnia tego nie zamieści! §§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§ Najem mieszkania jest bardzo popularną i powszechną w świecie formą prawną zaspokojenia potrzeb bytowych człowieka i rodziny. Media sygnalizują, że instytucja ta nie podoba się partii rządzącej i przystąpiła ona do majstrowania przy dość istotnym uregulowaniu prawnym - wstąpieniu w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, zwanym w mediach niesłusznie "dziedziczeniem mieszkania najmowanego". By sprawę wyjaśnić, kilka słów poświęcę instytucji wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego. Instytucję tę wprowadzono do polskiego prawa w latach 20-tych i utrzymano w latach 30-tych XXw. i utrzymano w latach 30-tych w Kodeksie zobowiązań. Jakie było jej ratio legis? Nie zrozumie sensu jej istnienia ten, kto nie sięgnie po motywy uzasadniające przeniesienie jej do Kodeksu zobowiązań. Otóż, wg. prof. Ernesta Tilla, istotą tej instytucji było i powinno być nadal wzmocnienie ochrony praw osób z kręgu spadkobierców ustawowych, zamieszkujących w jednym lokalu mieszkalnym z najemcą, by po jego zgonie, na wypadek gdyby pozostawił testament, w którym pominąłby wspólnie z nim zamieszkujących spadkobierców ustawowych, nie zostaliby oni pozbawieni prawa do najmu lokalu mieszkalnego. Po zmianie ustroju w połowie lat 40-tych, najem utracił status prawa majątkowego, dziedziczonego, a utrzymana instytucja wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy zmieniła charakter i stała się orężem pozostawionym obywatelowi państwa realnego socjalizmu do walki z tzw. „kwaterunkiem” o przejście na niego najmu lokalu mieszkalnego. Przestała być normą dającą prawo osobie zamieszkującej w lokalu do wstąpienia w najem po zmarłym najemcy a raczej stała się normą dającą „kwaterunkowi” prawo łaski wobec ww. osób. W duchu poluźnienia obyczajów dostąpić tej łaski mogła również osoba pozostająca ze zmarłym najemcą we wspólnym pożyciu. Pierwotna wykładnia przepisu art. 391.§ 1 k.z. nie dawała takich uprawnień np. tzw. „rytualnej żonie”. Wprowadzenie tej regulacji - wstąpienia w stosunek najmu - miało sens kiedy najem był prawem majątkowym i jako takim podlegającym dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Kiedy wprowadzono "kwaterunek" najem utracił charakter takiego prawa, a wstapienie w stosunek najmu przestało służyć ochronie spadkobierców ustawowych przed utratą mieszkania skutkiem niekorzystnego dla nich rozrządzenija na wypadek śmierci najemcy. Stało się "kluczem" do zachowania mieszkania kwaterunkowego po zmarłym najemcy. Po okresie transformacji uregulowanie wstąpienia w stosunek najmu zmieniało zarówno "miejsce położenia", jak i treść. Koniec końców wróciło do Kodeksu cywilnego i to do tego samego artykułu - 691 k.c. Zgodnie z jego § 1. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Jak widać wstąpienie w stosunek najmu wykonując od lat dwudziestych XXw. kilka wiraży utrzymało się w polskim prawie cywilnym ale w znacznie zmienionej postaci. Jego zadaniem nie jest już zabezpieczenie spadkobierców ustawowych, bo zbiór osób uprawnionych z art. 691§1k.c. nie pokrywa się z najszerszym katalogiem spadkobierców ustawowych. Ponadto to właśnie przy okazji tej instytucji wtrącono do Kodeksu zastrzeżenie, że najem ma charakter prawa osobistego, czyli nie jest prawem o charakterze majatkowym. Stojąc na stanowisku zamkniętego kręgu uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu ustawodawca przewidział swego rodzaju wyjście awaryjne na wypadek sytuacji spornych. Przewiduje je art. 21 ust. 3 obowiązującej ustawy lokalowej, zgodnie z którym rady gmin określając zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać m. in. „zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy”. Wg. mojej wiedzy i doświadczenia z prac Rady Miejskiej w Łodzi gminy to czynią. Zamiary rządu Szydło, by wstąpienie w stosunek najmu lokalu mieszkalnego zostało z Kodeksu cywilnego usunięte muszą budzić niepokój. Zadaję sobie pytanie z czego one mogą wynikać. Otóż, z niewiedzy po pierwsze: czym jest najem, po drugie: czym jest wstąpienie w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, zwane niesłusznie przez nieuków w mediach "dziedziczeniem mieszkania najmowanego". Uzasadnieniu rządowego projektu podaje się, że najem ma być dla biedoty. Nic bardziej błędnego. Najem lokali mieszkalnych funkcjonuje na całym świecie i korzystają z niego różni obywatele, zarówno biedniejsi niż bogaci, jak i bogatsi niż biedni... a przedmiotem najmu są różne mieszkania od jednoizbowych po kilkupokojowe apartamenty. Uzasadnieniu rządowemu towarzyszy błędny pogląd jakoby najem to tylko dla biedoty miejskiej... Nic bardziej błędnego i potwierdzają to ogólnoświatowe dane. Najem popularny jest w społeczeństwach bardziej mobilnych i z mniej skostniałą strukturą społeczną. Łatwiej "załatwić" sobie mieszkanie na zasadach najmu przy zmianie miejsca zamieszkania, lub po poprawie sytuacji materialnej pozwalajacej na poprawę warunków lokalowych. Powstaje pytanie, co kieruje rządem? Otóż wydaje mi się, że rząd Szydło uległ naciskom lobby bankowego. Likwiedacja wstąpienia w stosunek najmu, osnucie najmu nimbem "prawa do mieszkania dla biedoty" ma skłonić do nabywania mieszkań na własność. A w Polsce mieszkania nabywa się za kredyt i póżniej się go spłaca... Innego uzasadnienia pisowskiego dezawuowania najmu mieszkań i projektu derogacji wstąpienia w stosunek najmu znaleźć nie potrafię.